Cando nos atopamos ante un posible caso de TDAH protocolo debe comezar por unha avaliación exhaustiva do caso de cara a buscar un diagnóstico correcto, imprescindible para un tratamento efectivo de face a paliar os síntomas nucleares do trastorno e a posible aparición e presenza de problemas e trastornos asociados. Os tratamentos no TDAH deben realizarse desde unha perspectiva multimodal e de acordo ás características e circunstancias do afectado e deben de estar compostos por unha serie de compoñentes claves que garanten o éxito do tratamento:
Aceptación Activa
A Psicoeducación como proceso previo a calquera tratamento ou intervención terapéutica aborda o trastorno desde unha perspectiva global e realista, traballa a aceptación do trastorno desde o individuo e a súa familia e é o lugar onde o suxeito e a súa familia van partir para alcanzar as metas terapéuticas, persoais, familiares e de futuro. A Psicoeducación reporta beneficios a nivel de autoestima, entendemento do trastorno e as súas limitacións, mellora a motivación e o interese pola terapia,, e establece as bases do compromiso por parte do afectado e a súa familia cara a mellora terapéutica e persoal.
Cando tanto o afectado como a familia entenden e coñecen o trastorno e veno desde unha perspectiva global non só favorecemos a aceptación activa do trastorno, senón que recoñecemos as responsabilidades propias de cada membro dentro do seu tratamento, buscamos os xeitos de potenciar as fortalezas e adestrar as debilidades, evitar aspectos como a culpabilización e a etiquetaxe, e asumimos o proceso terapéutico como un proceso de mellora e desenvolvemento tanto do neno/a como da familia.
Actitude Positiva ante o tratamento
O xeito na que afrontamos o proceso terapéutico determina en gran medida o éxito deste. Encarar o proceso terapéutico con motivación, interese, ganas de traballar en cooperación cos diferentes especialistas, profesionais e persoal docente, é primordial de cara a manexar con eficacia as posibles situacións que vaian xurdindo.
Mostrar unha actitude positiva e de esforzo e positiva implica comportamentos de axuda e apoio tanto ao neno/a como ao resto dos membros da familia, confianza nos diferentes profesionais implicados no caso, afrontamiento dos problemas desde unha visión realista pero ao mesmo tempo optimista recoñecendo mellóralas e os aspectos positivos, actitude conciliadora, predisposición a participar no tratamento (escuela de pais, reunións cos docentes, reunións co servizo médico, intervención psicolóxica, intervención no fogar, etc.)
Como pais e familiares próximos debemos ensinar aos nosos fillos e adolescentes a afrontar o proceso con actitudes positivas, sendo nós mesmos modelos e exemplos diso. Falarlles cun vocabulario claro pero adecuado á súa idade, darlles apoio cando teñen problemas na escola ou cos compañeiros, mostrarlles as súas capacidades e puntos fortes, axudarlles a manexar as súas dificultades, axudarlles a que poidan expresar as súas emocións, axudarlles na resolución dos conflitos e reforzarlles de forma positiva aqueles retos, logros e metas que van obtendo animándolles a que aos poucos vaian establecendo novas metas.
No caso dos adultos que padecen TDAH, as intervencións psicolóxicas axudan a estes adultos a modificar os seus propios sentimentos e a traballar sobre as emocións negativas, a tomar perspectivas realistas, a manexar os conflitos emocionais, a afrontar os medios, e a plantarse obxectivos vitais e de desenvolvemento persoal
Obxectivos Realistas, expectativas Alcanzables
A intervención psicolóxica axuda aos nenos e adolescentes con TDAH a desenvolver a súa capacidade de autocontrol, a potenciar as súas capacidades cognitivas, , a manexar a sintomatología nuclear do trastorno, a xestionar e controlar a frustración, a mellorar e adestrar a socialización, a desenvolver estratexias de afrontamiento, traballar o desenvolvemento persoal e a tratar os problemas emocionais e adestrar no manexo de habilidades e estratexias de funcionamento para o día a día.
De cara a evitar que a desmotivación, a indefensión aprendida, o rechazo, a frustración ou unha baixa autoestima por non alcanzar os retos e as expectativas da contorna cando suscitemos obxectivos terapéuticos e académicos é fundamental que estes sexan alcanzables, individualizados, conseguibles e axustados a unhas expectativas realistas, individualizados, conseguibles e axustados a unhas expectativas realistas.
Na caso dos nenos con TDAH a formulación inicial debe comezar con metas e obxectivos a curto prazo, e ao seu potencial de desenvolvemento, e ao seu potencial de desenvolvemento. O obxectivo dun obxectivo realista é a obtención dun logro e unha recompensa positiva, o que favorecerá a motivación e o esforzo na tarefa e unha actitude positiva de face á formulación de novos retos.
O grado de esixencia dos obxectivos (académicos, familiares, sociais, persoais, terapéuticos) debe ser sempre en función do abanico de posibilidades e dos resultados anteriores obtidos, o estilo de aprendizaxe. Unha vez que conseguimos ir aumentando este nivel de dificultade e esixencia nas tarefas, a formulación deben estar dirixidos cara a obxectivos máis a longo prazo e que impliquen un esforzo e un traballo maior.
Implicación Familiar
Os pais e familiares próximos do afectado deben aceptar, comprender e implicarse de forma activa no tratamento do fillo/a e deben coordinarse cos Servizos Sanitarios Infanto-Xuvenís e co Centro Escolar sendo o núcleo de coordinación do resto de apoios e servizos de atención do afectado.
A implicación familiar é outro punto clave no éxito do tratamento como axentes de intervención directa dentro do ámbito familiar e como coterapeutas das intervencións educativas, psicoterapéuticas e médicas.
A implicación familiar no tratamento abarca as seguintes funcións por parte dos seus membros:
- Terapia de Psicoeducación.
- Participación e asistencia a Escolas de pais e grupos de apoio e programas de pais
- Adestramento en habilidades e estratexias de xestión de TDAH no ámbito familiar
- Reestructuración e organización da dinámica familiar
- Técnicas de modificación de conduta dentro do sistema familiar e social
- Adestramento en Técnicas de manexo do estrés e a ansiedade
- Coordinación cos centros escolares e o Servizo médico.
Intervención e Seguimiento Médico
Para lograr éxito no tratamento é imprescindible atopar un bo profesional no que os pais poidan confiar, que acompañe e dea apoio aos pais e a familia e que impulse ao neno/á saír adiante. Os pais han de ter unha actitude positiva, desexos de aprender, informarse e educarse, aceptar o seu labor de co-terapeutas, do mesmo xeito que o profesorado que están en contacto co neno, quen deben do mesmo xeito que os pais aprender a manexar o trastorno para lograr neles un bo desenvolvemento.
As orientacións e recomendaciones médicas e terapéuticas realizadas por parte do equipo médico que atende ao neno de cara a aspectos farmacolóxicos, médicos, nutricionais, de hábitos saudables, de prevención de riscos, de mellora sintomática, deben quedar recollidas no informe clínico non debe limitarse a informar do diagnóstico, onde o apartado “suxestións” debe ser un dos apartados máis importante e completos para que poida ser máis efectivo o tratamento..
Implicación Educativa
Para evitar o fracaso escolar nos nenos/as con TDAH e obter éxito no rendemento e os resultados académicos, é necesario que haxa unha implicación educativa activa. O alumnado con TDAH precisa máis estrutura e organización, máis frecuencia nas consecuencias positivas e maior inmediatez destas, máis consistencia nas consecuencias negativas, e reaxustes especiais ou adaptacións curriculares no seu caso para o desenvolvemento das súas tarefas.
Esta implicación educativa no tratamento debe traducirse en unha intervención psicopedagógica que axude a mellorar o rendemento académico do neno ou adolescente na escola mediante a reeducación psicopedagógica e a intervención a través de adaptacións curriculares, medidas específicas e accións dirixidas a mellora da súa adaptación escolar e académica así como a reducir así os efectos negativos do TDAH en relación á súa aprendizaxe e competencia académica..
Os focos da intervención escolar e psicopedagóxica son:
- Estratexias e manexo do alumno con TDAH no aula
- Formación do profesorado e persoal docente sobre o TDAH
- Dificultades de aprendizaxe e problemas cognitivos asociados
- Protocolo de actuación familia-escola
- 5. Protocolo de actuación do profesorado
- Protocolo do servizo de orientación
- Lexislación educativa de atención á diversidad para TDAH
Coordinación entre os axentes de intervención
A comunicación entre pais, médicos, psicólogos e personal docente debe ser fluida e coordinada, para presentar todo o equipo docente e médico unha idea homoxénea ao neno, e non existan fisuras ou desacordos con respecto ao seu diagnóstico e posterior seguemiento e tratamento.
Os pais deben comunicar e informar xa que logo, ao centro escolar das recomendaciones e orientacións terapéuticas de cara a actuar co neno/a, as posibles consecuencias ou efectos esperables do tratamento farmacolóxico ou dos derivados da propia sintomatoloxía, de como abordar mellor os problemas do neno de acordo ás súas características e de todas aquelas dúbidas que o profesorado suscite con respecto ao caso.
O establecemento e a continuidade dos obxectivos terapéuticos e académicos prescritos desde os diferentes servizos ou axentes de apoio, no fogar do neno/a, é fundamental para a adquisición de hábitos positivos de comportamento e o desenvolvemento de habilidades e capacidades dirixidas a obter unha adaptación óptima.
Os principais axentes mediadores e o núcleo de coordinación deben ser os pais do afectado.
Obxectivo: Funcionalidade
O obxectivo final de toda intervención ou tratamento cun afectado de TDAH debe ser a funcionalidade. O éxito do tratamento dependerá do grado de adaptación que teña o neno/a ás diferentes contornas: social, académico/laboral, familiar, e persoal.
Que o afectado poida establecer relacións sociais e de compañerismo óptimas, que responda aos obxectivos académicos e ás demandas académicas a través das diferentes etapas educativas, que sexa capaz de levar unha vida organizada, pautada con hábitos saudables e de conduta positiva, que desenvolva estratexias de cara a controlar a sintomatoloxía propia do trastorno, que adquira ferramentas internas de cara a solucionar da forma máis eficaz os posibles problema que xurdan no día a día, que estableza canles positivas de comunicación e expresión emocional, que desenvolva ao máximo o seu potencial persoal e as súas capacidades e aptitudes intelectuais cognitivas, persoais, emocionais, cadémicas e sociais e que tanto o afectado como a súa familia e contorna máis próxima teñan unha boa calidade de vida, supoñerá que o tratamento foi efectivo, adecuado e exitoso.